Opuchlak truskawkowiec (Otiorhynchus sulcatus) – występowanie i opis szkodnika
Opuchlak truskawkowiec należy do rodziny ryjkowcowatych posiadając tym samym szereg cech morfologicznych charakterystycznych dla swojego pochodzenia. Dorosły chrząszcz jest koloru ciemnobrązowego osiąga rozmiary 9-13 mm. Posiada ryjek spłaszczony, który rozszerza się na końcu. Na górnej stronie ma jasnobrązowe plamki. Osobniki dorosłe są bezskrzydłe i niezdolne do lotu, natomiast bardzo dobrze chodzą i rozprzestrzeniają się po plantacji w ten sposób. Niezdolność do lotu powoduje, że szkodliwość opuchlaka ma charakter bardziej lokalny a na nowe tereny przenoszony jest z materiałem roślinnym. W populacji opuchlaka występują wyłącznie samice, które rozmnażają się poprzez partenogenezę, powoduje to, że do założenia nowej kolonii wystarczy tylko jeden osobnik. Występuje w uprawie truskawek, malin i borówki wysokiej powodując duże szkody ekonomiczne dodatkowo występuje na roślinach ozdobnych powodując zmniejszenie atrakcyjności wyglądu liści.
Opuchlak truskawkowiec – cykl rozwojowy
Szkodnik zimuje w postaci larw (L5 i L6) w glebie, na głębokości 10-30 cm. Wiosną żerują jeszcze w obrębie systemu korzeniowego uszkadzając go często doprowadzając do silnego zahamowania wzrostu a nawet do całkowitego uschnięcia rośliny. Larwy następnie się przepoczwarzają i pod koniec maja z gleby wychodzą dorosłe chrząszcze. Samice rozpoczynają składanie jaj dopiero od II połowy lipca aż do końca września. Gatunek ten jest bardzo płodny i pojedynczy osobnik może znosić kilkaset do nawet 2000 jaj. Po kilku tygodniach od złożenia jaj wykluwają się młode larwy żywiąc się korzeniami roślin truskawki, maliny i borówki. Szkodnik najefektywniej rozwija się w temperaturze 20-23°C. Aktywne są aż do później jesieni, kiedy wraz z ochłodzeniem schodzą w głąb gleby do miejsca zimowania. W uprawach polowych występuje jedno pokolenie w sezonie wegetacyjnym.
Objawy żerowania szkodnika
Uprawy mogą być uszkadzane zarówno przez larwy jak przez formy dorosłe. Chrząszcze żerując wygryzają liście od zewnątrz do środka w kierunku nerwu głównego. Objawy te widoczne są od końca maja kiedy opuszcza już glebę w postaci dorosłej. W uprawie truskawek nie powodują one wysokiej szkodliwości. Inaczej może być w przypadku malin, gdzie podgryzają skórkę pędu doprowadzając do jego zaschnięcia.
Larwy żerując w obrębie systemu korzeniowego powodują największe uszkodzenia upraw. Wygryzają korzenie boczne ograniczając zdolność pobierania wody i składników pokarmowych z gleby. Z wydłużeniem okresu żerowania uszkadzane rośliny zostają pozbawione praktycznie całego systemu korzeniowego, doprowadzając do zamierania rośliny. Może dochodzić do wygryzania otworów w koronie truskawki uszkadzając wiązki przewodzące hamując transport asymilatów i składników pokarmowych. Do całkowitego zniszczenia jednej rośliny truskawki może doprowadzić jedna larwa. Obydwa okresy żerowania wiosenny i jesienny są niebezpieczne w uprawie. Wiosną uszkodzone rośliny mają słaby wigor nie rozwijają się w optymalny sposób, są niższe owoce nie rozwijają się w optymalny sposób a w przypadku silnych uszkodzeń całkowicie zamierają. Jesienią również dochodzi do uszkodzeń systemu korzeniowego roślin, które mają ograniczoną możliwość w zakładaniu pąków kwiatowych na kolejny sezon. W przypadku występowania suszy może dojść do wypadnia roślin. Objawem charakterystycznym dla plantacji, gdzie występuje opuchlak truskawkowiec jest widoczne placowe usychanie roślin.
Terminy przeprowadzania lustracji
Ocenę czy i w jakiej ilości występuje opuchlak truskawkowiec należy wykonywać przez założeniem uprawy. Najłatwiej jest wtedy określić skalę potencjalnego problemu, którą możemy się spotkać w trakcie uprawy. Natomiast w sezonie wegetacyjnym należy zwracać uwagę na pierwsze objawy mogące sugerować wystąpienie szkodnika. Pojedyncze zasychające rośliny należy wykopać i sprawdzić czy w obrębie systemu korzeniowego występują larwy lub poczwarki. Należy tez lustrować liście czy nie ma na nich widocznych wżerów od brzegu blaszki liściowej do środka. Same chrząszcze wychodzą z ukrycia nocą i są ciężkie do spotkania w ciągu dnia na liściach. Schodzą wtedy w głąb rośliny na nawet chowają się pod grudkami ziemi.
Sposób przeprowadzania lustracji
Wczesna wiosną lub latem (do końca sierpnia) przed założeniem plantacji
- Pobrać 32 próby gleby (o łącznej powierzchni 2m²; każda próba 25 x 25 x i głębokości 30 cm)
Wartość progu zagrożenia
- 10 larw opuchlaków/2m²
Profilaktyka i zwalczanie
Opuchlak truskawkowiec jest szkodnikiem trudnym do zwalczania w uprawie, ponieważ nie ma zarejestrowanych środków chemicznych, które wykazywałby się skutecznym działaniem systemicznym w roślinie lub mogłyby być stosowane doglebowo. Jedynym zarejestrowanym środkiem jest acetamipryd do jednokrotnego zastosowania przeciwko opuchlakowi. W walce przeciwko temu szkodnikowi można sięgnąć po wsparcie ze strony produktów biologicznych zawierające w swoim składzie nicienie jak również entomopatogeniczne grzyby. Warunkiem skuteczności zabiegów jest zastosowanie środków w warunkach dla nich najbardziej optymalnych według zaleceń producenta. Dla grzybów powinna być zachowana wysoka wilgotność w strefie korzeniowej roślin a temperatura gruntu nie powinna spadać nawet chwilowo poniżej 5°C. Dla nicieni również warunkiem niezbędnym jest zachowanie wysokiej wilgotności nawet przez okres kolejnych 14 dni, ale również temperatura gleby powinna być wyższa i wynosić nie mniej niż 11°C.
Najbardziej efektywnym sposobem walki z opuchlakiem jak również z innymi szkodnikami glebowymi powinna być profilaktyka opierająca się na przewidywaniu ryzyka występowania ich na plantacji. Przeprowadzenie przesiewania gleby przed posadzeniem roślin określi obecność larw w glebie i tym samym w razie licznego występowania powinno zdyskwalifikować dane pole do uprawy gatunków wrażliwych. Duży wpływ na występowania opuchlaka będą miały zabiegi agrotechniczne wykonywane przed założeniem plantacji.
