Srebrzystość liści to choroba, która występuje powszechnie w sadach towarowych wielu gatunków drzew owocowych m.in. na śliwach, wiśniach, czereśniach, a także jabłoniach oraz wielu gatunkach leśnych. W ostatnich latach obserwowany jest wzrost nasilenia choroby w śliwowych i wiśniowych nasadzeniach. Szkodliwość choroby polega unieczynnieniu blaszek liściowych oraz zniszczeniu kory i drewna na skutek jej rozkładu co przekłada się na osłabienie wzrostu i rozwoju a w konsekwencji zamieraniu roślin. Wtórnym objawem obecności choroby jest „ołowiane” zabarwienie liści.
Srebrzystość liści – przyczyna
Sprawcą srebrzystości liści jest grzyb Chondrostereum purpureum, należący do podstawczaków Basidiomycota. Patogen przez długie lata może przetrwać jako saprotrof na martwych częściach roślin. Infekcji dokonują zarodniki podstawkowe tzw. basidiospory rozsiewane wraz z wiatrem. Zarodniki infekują poprzez miejsca zranień, uszkodzeń mechanicznych powstałych podczas cięcia zwłaszcza grubych gałęzi odsłaniających duże powierzchnie ale także przez spękania kory powstałe w wyniku przemarznięć po ostrych zimach. Źródłem infekcji mogą być także strzępki grzybni przenoszone na sekatorach lub innych narzędziach pielęgnacyjnych podczas cięcia. Po okresie inkubacji strzępki patogena przerastają drewno i miękisz korowy doprowadzając do jego degradacji.
Srebrzystość liści – objawy
Objawy choroby rozwijają się głównie na pniach, gałęziach, konarach i liściach. Pierwszym, wizualnym objawem choroby na liściach jest zmiana zabarwienia liści, z zielonego na ołowianoszare lub srebrzyste. Jest to wtórny objaw związany z działaniem toksyn grzyba, które powodują oddzielanie się skórki od tkanki miękiszowej liścia. Puste przestrzenie wypełniając się powietrzem, nadają liściom srebrzyste przebarwienie. Objawy te mogą rozwijać się zarówno na młodych jak i starszych gałęziach. W pierwszych latach zmiany te często są obserwowane w układzie jednostronnym lub na pojedynczych gałęziach a w kolejnych mogą obejmować całą koronę. Efekt „srebrzenia liści” doskonale widać w pełni lata na tle zdrowych drzew. Objawy nasilają się szczególnie po mroźnych zimach, gdy dodatkowo dochodzi do uszkodzenia wiązek przewodzących. Grzyb jest także groźnym pasożytem kory i drewna. Najczęściej obserwowane są podłużne, rozległe nekrozy. W miejscu porażenia kora zapada się pęka i łuszczy się. Patogen sięga także do głębszych warstw, przerasta drewno powodując suchą zgniliznę i murszenie. Z czasem drewno przebarwia się na sino lub brunatno. W zaawansowanym stadium porażenia rozwijają się owocniki grzyba. Są to wachlarzykowate, mięsiste utwory o pofałdowanych brzegach. Zwykle występują w skupiskach układając się dachówkowato jeden nad drugim na pniach lub grubszych gałęziach. Zewnętrzna część owocnika jest szara natomiast spodnia fioletowo lub sinoczerwona. Jest to końcowe stadium choroby, któremu towarzyszy wyraźnie obniżone plonowanie i powolne zamieranie drzew.
Na co zwrócić uwagę?
- Srebrzystość liści śliwy może być także wynikiem żerowania roztoczy z rodziny szpecielowatych np. pordzewiacza śliwowego (łac. Aculus fockeui).
- W celu potwierdzenia sprawcy często wykonywana jest pełna diagnostyka laboratoryjna obejmująca izolację sprawcy choroby bezpośrednio z tkanek na pożywki mikrobiologiczne oraz jego identyfikacja metodami tradycyjnymi (charakterystyczne dla gatunku elementy budowy morfologicznej – strzępki, konidiofory, konidia) oraz biologii molekularnej np. PCR z wykorzystaniem specyficznych starterów.
Warunki rozwoju choroby
- Źródłem pierwotnych infekcji roślin śliwy są zarodniki podstawkowe (bazidiospory) rozwijające się na wachlarzykowatych owocnikach wyrastających z porażonych gałęzi i/lub pni.
- Transmisja / rozprzestrzenianie się zarodników odbywa się za pośrednictwem wiatru w temperaturze od 4 do 21°C i przy wysokiej wilgotności względnej powietrza.
- Do infekcji roślin dochodzi w miejscach przerwania ciągłości tkanki okrywającej – zranienia powodowane przez szkodniki, opady gradu lub podczas cięcia zimowego.
- Po infekcji porażone organy łatwo ulegają wyłamaniu.
- Rozwojowi choroby sprzyja wysoka wilgotność powietrza, temperatura powyżej 10°C.
- Objawy srebrzenia liści można zaobserwować już w maju, a charakterystyczne, dachówkowato ułożone owocniki pojawią się najczęściej jesienią i wiosną.
Terminy zabiegów ochronnych
- Lustracje sadów należy prowadzić od wczesnej wiosny do zbioru owoców
- Drzewa z typowymi objawami choroby (obecność owocników i/lub srebrzystości liści) należy wycinać i palić.
- Podczas cięcia dezynfekować narzędzia do cięcia, aby unikać przenoszenia na sąsiednie drzewa.
- Rany powstałe np. po cięciu należy jak najszybciej zabezpieczać zarejestrowanymi do tego celu środkami.
