Choroba odnotowana w sadach gruszowych na terenie Europy i USA. W Polsce po raz pierwszy opisana w 1996 roku. Choroba może mieć dwie postaci: gwałtowne zamieranie lub powolne zamieranie. Występuje na roślinach z rodzaju Pyrus, a także na pigwie. Szkodliwość jest zależna od wielu czynników, z których najważniejsze to podkładka i odmiana szlachetna, a także warunki pogodowe.
Zamieranie gruszy – przyczyna
Sprawcą choroby jest organizm mykoplazmopodobny określony jako ‘Candidatus Phytoplasma pyri’. Fitoplazmy te są jednokomórkowymi organizmami, budową zbliżonymi do bakterii. Jednak różni je brak ściany komórkowej. Zasiedlają i namnażają się w rurkach floemu porażonych roślin. Patogen ten może również rozwijać się i rozmnażać w ciele owadów: miodówki gruszowej żółtej, plamistej i żółtej. Organizm ten znajduje się na liście kwarantannowej EPPO (A2) oraz na polskiej liście organizmów kwarantannowych.
Zamieranie gruszy – objawy
Objawy powolnego zamierania można obserwować wiosną, latem bądź wczesną jesienią w warunkach klimatu umiarkowanego (Polska, Czechy, Niemcy). Porażone rośliny charakteryzują się opóźnionym rozwojem oraz rzadszym ulistnieniem. Latem można zaobserwować drzewa o przestrzelonym wyglądzie, niemal pozbawione przyrostów młodych pędów. Liście na porażonych drzewach są mniejsze o jasnozielonym zabarwieniu. Na niektórych pędach liście ulegają przebarwieniu na kolor pomarańczowo-czerwony, począwszy od nerwu głównego w kierunku brzegów blaszki liściowej. Pod koniec lata (wrzesień) obserwuje się przedwczesne zrzucanie liści, na długo przed zbiorem owoców. Porażone drzewa gruszy mogą żyć przez wiele lat, powolnie zamierając. Susza oraz słabe warunki glebowe przyspieszają zamieranie drzew w sadzie.
Druga forma – gwałtowne zamieranie jest charakterystyczne dla krajów o klimacie gorącym i suchym. W ciągu kilku, kilkunastu dni na porażonych drzewach obserwuje się więdnięcie, czernienie i zasychanie liści. Zwykle ma to miejsce na przełomie sierpnia i września, po okresach wysokich temperatur i suszy.
Na co zwrócić uwagę
Źródło infekcji stanowią porażone drzewa w sadzie, ale także osobniki miodówek w ciele których namnaża się fitoplazma. Patogen rozprzestrzenia się wraz z materiałem szkółkarskim (wegetatywne podkładki, oczka i zrazy używane do uszlachetniania). Patogen rozprzestrzeniany jest w obrębie plantacji poprzez wektory – porażone dorosłe osobniki miodówek.
Terminy zabiegów ochronnych
Ochrona polega głównie na zabiegach profilaktycznych, m.in.: ocena zdrowotności mateczników i sadów zraźnikowych. Nowe nasadzenia należy zakładać ze sprawdzonego, kwalifikowanego materiału szkółkarskiego, pamiętając o podatności niektórych odmian i podkładek (np. drzewka szczepione na podkładkach pigwy czy gruszy kaukaskiej znacznie rzadziej podlegają chorobie). Po zaobserwowaniu porażonych drzew należy postępować wg wytycznych określonych w regulacjach prawnych, zalecających usunięcie porażonych drzew z sadu i ich spalenie. Obligatoryjne jest także zwalczanie wektorów, będących nosicielami patogena.
