Parch jabłoni

Spośród wszystkich chorób pochodzenia odgrzybowego parch jabłoni jest chorobą najpowszechniej spotykaną we wszystkich rejonach uprawy jabłoni na całym świecie. Występuje w klimacie umiarkowanym głównie w sadach, ale także i szkółkach drzew jabłoni. Szkodliwość jest zależna od stopnia porażenia. Choroba powoduje osłabienie wigoru porażonych roślin poprzez ograniczenie produkcji asymilatów, co przekłada się na słabsze zawiązywanie pąków kwiatowych, ograniczenie przyrostu młodych pędów oraz zmniejszenie tolerancji na niskie temperatury. Prowadzi także do pogorszenia jakości plonu handlowego owoców. Spadki plonu mogą w zależności od kumulatywnego występowania czynników sprzyjających chorobie wynieść od 30 do 70% i więcej.

Parch jabłoni – przyczyna

 

Sprawcą parcha jabłoni jest grzyb Venturia inaequalis, należący do workowców. W stadium doskonałym na opadłych porażonych liściach patogen wytwarza pseudotecja, a w nich worki z zarodnikami workowymi. Zarodniki gotowe do wysiewu są dwukomórkowe barwy oliwkowo zielonej. Rozprzestrzeniane są wraz z wiatrem, a po naniesieniu na powierzchnię blaszki liściowej dokonują infekcji pierwotnych. W stadium konidialnym grzyb wytwarza strzępki grzybni w postaci aksamitnego nalotu na powierzchni porażonych organów roślin. W obrębie plam na trzonkach tworzą się jednokomórkowe zarodniki konidialne odpowiedzialne za rozprzestrzenianie choroby w trakcie sezonu wegetacyjnego.

Parch jabłoni – objawy

Patogen może zasiedlać wszystkie części roślin, począwszy od liści, działek kielicha, młodych zawiązków aż do owoców, a niekiedy także zdrewniałe części pędów jabłoni. Na dolnej stronie liścia wiosną pojawiają się oliwkowozielone, aksamitne plamy o nieregularnym kształcie. Z czasem plamy te często łączą się pokrywając niemal całą powierzchnię blaszki liściowej i stają się ciemnobrązowe do czarnych. W miarę starzenia liścia porażona powierzchnia ulega deformacji, liście marszczą się i skręcają. Przy dużym nasileniu choroby obserwuje się ich żółknięcie, zasychanie i opadanie w połowie lata. Na górnej stronie liścia widać skorkowaciałą i pofałdowaną blaszkę pokrytą aksamitnym nalotem trzonków i zarodników konidialnych. Aksamitne plamy, podobne do tych na liściach, rozwijają się na działkach kielicha i młodych zawiązkach owoców. Silnie porażenie zawiązków prowadzi do ich opadania. Na rozwiniętych zawiązkach, plamy w miejscu porażenia stają się ciemnobrązowe, korkowacieją i pękają. Owoce są zdeformowane, a spękania są wrotami dla zarodników grzyba Monilinia fructigena, sprawcy brunatnej zgnilizny drzew ziarnkowych. Infekcje w II połowie lata mają charakter bezobjawowy. Objawy rozwijają się dopiero w przechowalni w warunkach podwyższonej wilgotności. Mają one postać małych czarnych plamek pokrywających niemal całą powierzchnię owoców. Ten typ objawów określany jest mianem parcha przechowalniczego. V. inaequalis może porażać także wierzchołkowe, niezdrewniałe części pędów. W miejscu porażenia rozwijają się strupowate rany pokryte skupiskami grzybni i zarodnikami konidialnymi.

Na co zwrócić uwagę

W cyklu rozmnażani grzyba można wyróżnić formę saprotroficzną i pasożytniczą. Patogen zimuje w postaci saprotroficznej grzybni na porażonych liściach. Zimą w obrębie grzybni rozwijają się kuliste pseudotecja, a w nich worki z zarodnikami workowymi. Owocniki te dojrzałość osiągają w zależności od przebiegu pogody, zwykle około połowy kwietnia. Z nasiąkniętego wodą pseudotecjum uwalniają się zarodniki workowe dokonujące infekcji pierwotnych. Rozwijająca się z nich grzybnia jest formą pasożytniczą. Grzybnia wnika do komórek rośliny czerpiąc z nich składniki odżywcze. Fazie tej towarzyszy rozwój trzonków i zarodników konidialnych – elementów rozmnażania bezpłciowego. Zarodniki uwalniane są intensywnie od wiosny aż do zbioru owoców. Proces ten stymulowany jest stale utrzymująca się wysoką wilgotnością powietrza oraz częstymi opadami deszczu.

Terminy zabiegów ochronnych

W ochronie przeciwko Venturia inaequalis można zastosować kilka metod. Prawidłowe cięcie pozwala zapewnić odpowiednią przewiewność, co przyczynia się do skrócenia czasu zwilżenia tak ważnego w rozwoju patogena. Zabieg ten zapewnia także wyższą efektywność opryskiwania chemicznego, poprzez dokładniejsze pokrycie cieczą roboczą organów rośliny. Zbyt wysokie dawki nawozów azotowych przyczyniają się do przedłużenia wzrostu wegetatywnego roślin, który skutkuje utrudnieniem w ochronie. Zastosowanie opryskiwania z użyciem 5% roztworu mocznika jest wskazane w okresie późnojesiennym po zbiorze owoców i zakończeniu wzrostu wegetatywnego roślin. Zabieg ten stymuluje rozkład materii organicznej przez mikroorganizmy glebowe. Bardzo skuteczne, ale niezmiernie pracochłonne jest usuwanie z sadu porażonych liści będących źródłem infekcji pierwotnych. Dobrym rozwiązaniem są odmiany parchoodporne. W trakcie trwania programów hodowlanych, skierowanych na uzyskanie odmian odpornych uzyskano m.in.: ‘Prima’, ‘Priscilla’, ‘Priam’, ‘Rubinola’, ‘Rajka’, ‘Sawa’, ‘Topaz’, ‘Waleria’ i ‘Witos’. Odmiany te posiadają odporność warunkowaną pojedynczym genem Vf, która może zostać w niedługim czasie przełamana przez patogen. Wciąż jednak najskuteczniejsza jest ochrona chemiczna w oparciu o preparaty zapobiegawcze (f. ditiokarbaminianowe i ich pochodne, ftalimidowe oraz ditianon), interwencyjne (f. dodynowe, triazolowe, aminopirymidynowe i anilinopirymidyny) i wyniszczające (f. anilinopirymidynowe, dodynowe, triazolowe i strobilurynowe). We współczesnych programach kładzie się nacisk na preparaty zapobiegawcze, gdyż mają one najmniejszy wpływ na pojawienie się ras odpornych tzw. strategia antyodpornościowa. Przy zwalczaniu tego patogena należy uwzględniać fazy krytyczne tj. okres najintensywniejszego zapotrzebowania na ochronę. Pomocne w wyznaczaniu optymalnych terminów zabiegów są programy symulujące dojrzałość i wysiewy zarodników grzyba.

  • Jabłoń
  • Grusza
  • Wiśnia/Czereśnia
  • Śliwa
  • Brzoskwinia

Zgorzel kory jabłoni

Jest drugą po raku drzew owocowych chorobą kory, bardzo powszechnie występującą w Europie, Ameryce Północnej, Australii i Nowej Zelandii. W warunkach klimatu umiarkowanego Polski główne zagrożenie stanowi w szkółkach i nowych nasadzeniach jabłoni. Silna epidemia choroby doprowadza do masowego zamierania drzew jabłoni w pierwszym roku po posadzeniu. Występowanie choroby na

Przeczytaj całość »

Zgnilizna pierścieniowa podstawy pnia drzew owocowych

Choroba poraża ponad 200 gatunków roślin z 60 rodzin botanicznych. Największe szkody gospodarcze wyrządza na roślinach z rodziny różowatych (Rosaceae), do których należy m.in. jabłoń. Choroba ma ścisły związek ze strukturą i wilgotnością gleb, najczęściej występuje na glebach zwięzłych, ciężkich i wilgotnych. Największe zagrożenie stanowi w uprawie jabłoni i mateczników

Przeczytaj całość »

Rak drzew owocowych

Choroba występuje powszechnie w strefie klimatu umiarkowanego na wszystkich kontynentach, głównie w rejonach uprawy drzew owocowych, jabłoni (Malus L.) i nieco rzadziej gruszy (Pyrus L.). Ze względu na wyniszczający charakter najwyższe szkody powoduje w szkółkach drzew owocowych, a także w młodych nasadzeniach.

Przeczytaj całość »

Parch jabłoni

Spośród wszystkich chorób pochodzenia odgrzybowego parch jabłoni jest chorobą najpowszechniej spotykaną we wszystkich rejonach uprawy jabłoni na całym świecie. Występuje w klimacie umiarkowanym głównie w sadach, ale także i szkółkach drzew jabłoni. Szkodliwość jest zależna od stopnia porażenia. Choroba powoduje osłabienie wigoru porażonych roślin poprzez ograniczenie produkcji asymilatów, co przekłada

Przeczytaj całość »

Mączniak jabłoni

Choroba bardzo powszechna we wszystkich rejonach uprawy jabłoni, ale może występować także na siewkach gruszy i pigwie. Na jabłoniach w zasadzie może wystąpić w każdej fazie fenologicznej. Najwyższa szkodliwość określona jest w przypadku owocujących drzew jabłoni wiąże się ze spadkiem plonu. Obserwowane jest także zahamowanie wzrostu młodych pędów co przekłada

Przeczytaj całość »

Gorzka zgnilizna jabłek

Choroba jest bardzo powszechną na całym świecie. Występuje głównie w Europie, Ameryce Północnej, Australii i Nowej Zelandii. W warunkach klimatu umiarkowanego Polski główne zagrożenie stanowi w uprawie jabłoni, zwłaszcza owoców. Choć choroba może także występować na owocach innych gatunków drzew zarówno ziarnkowych, jak i pestkowych m.in. na: pigwie, gruszy azjatyckiej i gruszy europejskiej. Szkodliwość choroby polega przede wszystkim na jej utajonym charakterze i ukazywaniem się objawów na owocach dopiero podczas dłuższego przechowywania. W niektórych gospodarstwach straty w plonach jabłek mogą wynosić 20-50%.

Przeczytaj całość »

Rdza gruszy

W ostatnich latach choroba coraz częściej występuje na gruszach i jałowcach w ogrodach przydomowych. W sadach towarowych obserwowana jest sporadycznie, zwłaszcza gdy w sąsiedztwie rosną jałowce będące żywicielami patogenu.

Przeczytaj całość »

Parch gruszy

Choroba powszechnie występująca w rejonach uprawy gatunków z rodz. Pyrus na całym świecie. W Polsce znana już od dawna w uprawie grusz. Nasilenie choroby jest zależne od kilku czynników, głównie warunków pogody w trakcie sezonu wegetacyjnego, obecności inokulum i podatności odmiany. Ze względu na mniejszą skalę upraw gruszy w Polsce,

Przeczytaj całość »

Brunatna zgnilizna drzew ziarnkowych

Choroba powszechnie występuje w rejonach uprawy jabłoni i gruszy. W Polskich sadach corocznie można ją spotkać na jabłkach i gruszkach rzadziej na śliwkach, wiśniach czy morelach. Jest uznawana za jedną z częstszych przyczyn tzw. suchych zgnilizn owoców ziarnkowych. Przy braku ochrony powoduje znaczne straty w plonach owoców.

Przeczytaj całość »

Zaraza ogniowa

Zaraza ogniowa występuje na około 200 gatunkach roślin tak uprawnych jak i ozdobnych. Najczęściej są to rośliny z rodziny różowatych, do których należy m.in. jabłoń i grusza, ale także pigwa, głóg, irga i jarzębina. W warunkach sprzyjających choroba bardzo szybko rozprzestrzenia się i dokonuje spustoszenia na znacznych obszarach sadów i

Przeczytaj całość »

Zamieranie gruszy

Choroba odnotowana w sadach gruszowych na terenie Europy i USA. W Polsce po raz pierwszy opisana w 1996 roku. Choroba może mieć dwie postaci: gwałtowne zamieranie lub powolne zamieranie. Występuje na roślinach z rodzaju Pyrus, a także na pigwie. Szkodliwość jest zależna od wielu czynników, z których najważniejsze to podkładka

Przeczytaj całość »

Guzowatość korzeni

Jedna z najpowszechniej występujących chorób systemu korzeniowego roślin zarówno zielnych jak i drzewiastych. Zakres roślin na których została odnotowana obejmuje około 200 gatunków. Guzy rozwijające się na częściach podziemnych (korzeniach i szyjce korzeniowej) powodują zakłócenia w pobieraniu wody i składników pokarmowych. Szczególnego znaczenia nabiera w szkółkach drzew owocowych. Materiał z

Przeczytaj całość »

Srebrzystość liści

Srebrzystość liści to choroba, która występuje powszechnie w sadach towarowych wielu gatunków drzew owocowych m.in. na śliwach, wiśniach, czereśniach, a także jabłoniach oraz wielu gatunkach leśnych. W ostatnich latach obserwowany jest wzrost nasilenia choroby w śliwowych i wiśniowych nasadzeniach. Szkodliwość choroby polega unieczynnieniu blaszek liściowych oraz zniszczeniu kory i drewna

Przeczytaj całość »

Gorzka zgnilizna wiśni

Choroba ma zasięg ogólnoświatowy, występuje we wszystkich strefach klimatycznych. Najwyższa jej szkodliwość dotyczy strat w plonie wiśni. Masowe nasilenie ujawnia się w warunkach ciepłej i wilgotnej pogody.

Przeczytaj całość »

Dziurkowatość liści

Choroba powszechna w uprawie śliw, ale także brzoskwini, moreli, wiśni i czereśni. Jej szkodliwość polega na ograniczaniu powierzchni asymilacyjnej, poprzez zniszczenie liści. Efektem tego jest osłabienie wzrostu i rozwoju roślin.

Przeczytaj całość »

Drobna plamistość liści drzew pestkowych

W zasadzie występuje we wszystkich rejonach uprawy wiśni i czereśni, z wyjątkiem terenów o małej ilości opadów w okresie wiosennym i letnim. Szkodliwość choroby polega na osłabieniu drzew na skutek utraty liści, co przekłada się na ilość i wielkość plonu. W szkółkach wiśni i czereśni choroba może być powodem słabszego przyjęcia oczek.

Przeczytaj całość »

Brunatna zgnilizna drzew pestkowych

Choroba powszechnie występuje w rejonach uprawy jabłoni i gruszy. W Polskich sadach corocznie można ją spotkać na jabłkach i gruszkach rzadziej na śliwkach, wiśniach czy morelach. Jest uznawana za jedną z częstszych przyczyn tzw. suchych zgnilizn owoców ziarnkowych. Przy braku ochrony powoduje znaczne straty w plonach owoców.

Przeczytaj całość »

Rak bakteryjny drzew owocowych

Choroba występuje w uprawie drzew owocowych, głównie wiśni, czereśni, brzoskwini i moreli. Poważne szkody wyrządza także w szkółka drzew pestkowych ww. gatunków. W przypadku silnego porażenia doprowadza do zamierania roślin.

Przeczytaj całość »

Torbiel śliwek

Choroba występuje w uprawie śliw na całym świecie. W Polsce głównie w rejonach podgórskich i nadmorskich. Szkodliwość związana jest z całkowitym zniszczeniem owoców. Rozwój choroby stymuluje duża ilość opadów.

Przeczytaj całość »

Srebrzystość liści

Srebrzystość liści to choroba, która występuje powszechnie w sadach towarowych wielu gatunków drzew owocowych m.in. na śliwach, wiśniach, czereśniach, a także jabłoniach oraz wielu gatunkach leśnych. W ostatnich latach obserwowany jest wzrost nasilenia choroby w śliwowych i wiśniowych nasadzeniach. Szkodliwość choroby polega unieczynnieniu blaszek liściowych oraz zniszczeniu kory i drewna

Przeczytaj całość »

Dziurkowatość liści

Choroba powszechna w uprawie śliw, ale także brzoskwini, moreli, wiśni i czereśni. Jej szkodliwość polega na ograniczaniu powierzchni asymilacyjnej, poprzez zniszczenie liści. Efektem tego jest osłabienie wzrostu i rozwoju roślin.

Przeczytaj całość »

Brunatna zgnilizna drzew pestkowych

Choroba powszechnie występuje w rejonach uprawy jabłoni i gruszy. W Polskich sadach corocznie można ją spotkać na jabłkach i gruszkach rzadziej na śliwkach, wiśniach czy morelach. Jest uznawana za jedną z częstszych przyczyn tzw. suchych zgnilizn owoców ziarnkowych. Przy braku ochrony powoduje znaczne straty w plonach owoców.

Przeczytaj całość »

Srebrzystość liści

Srebrzystość liści to choroba, która występuje powszechnie w sadach towarowych wielu gatunków drzew owocowych m.in. na śliwach, wiśniach, czereśniach, a także jabłoniach oraz wielu gatunkach leśnych. W ostatnich latach obserwowany jest wzrost nasilenia choroby w śliwowych i wiśniowych nasadzeniach. Szkodliwość choroby polega unieczynnieniu blaszek liściowych oraz zniszczeniu kory i drewna

Przeczytaj całość »

Kędzierzawość liści brzoskwini

Choroba bardzo powszechna, występuje corocznie w uprawie brzoskwini i nektaryny. Szkodliwość jej ogranicza się do zniekształcenia liści, a w konsekwencji osłabienia roślin. Zmiany te przekładają się na obniżenie jakości plonu owoców brzoskwini oraz może mieć wpływ na gorsze przezimowanie porażonych drzew.

Przeczytaj całość »

Dziurkowatość liści

Choroba powszechna w uprawie śliw, ale także brzoskwini, moreli, wiśni i czereśni. Jej szkodliwość polega na ograniczaniu powierzchni asymilacyjnej, poprzez zniszczenie liści. Efektem tego jest osłabienie wzrostu i rozwoju roślin.

Przeczytaj całość »