Kategoria: Pestkowe

Tarcznik niszczyciel (Quadraspidiotus perniciosus) – opis i występowanie

Tarcznik niszczyciel jest szkodnikiem, który może stawać się rosnącym problemem w uprawie wielu gatunków sadowniczych na terenie Polski. Pojawił się już w końcówce lat 40 dwudziestego wieku w okolicy Wadowic, ale po szybkim rozpoznaniu i podjęciu zwalczania został on wyeliminowany na wiele lat.  Ponownie pojawił się w roku 2015 w regionie Opola Lubelskiego i Sandomierza. Zaliczany jest do szkodników kwarantannowych podlegających obowiązkowi zwalczania pochodzi z regionów Azji wschodniej, skąd rozprzestrzenił się na całym świecie. Tarcznik niszczyciel organizmem bardzo małym, tarczki mają średnice 1-2mm początkowo tarczki są koloru białego a wraz z rozwojem larw ciemnieją w odcienie ciemnej szarości, aż do koloru czarnego w przypadku tarczek zimujących.

Tarcznik niszczyciel – cykl rozwojowy

W warunkach klimatycznych Polski w roku występuje jedno pokolenie szkodnika. Jednocześnie przyjmuje się, że przez południową cześć kraju przebiega północna linia występowania, lecz ze zmianami klimatu może występować na terenie całego kraju. Zimują najczęściej larwy w pierwszym stadium rozwojowym jak również zapłodnione samice na powierzchni roślin pod tarczkami. Samice są żyworodne umożliwiając tym samym młodym larwą migrację po roślinie w celu znalezienia odpowiedniego miejsca do żerowania. Po znalezieniu miejsca bytowania larwy prowadzą osiadły tryb życia, a jedyną formą ruchomą przybierają dorosłe samce, u których zostają wykształcone odnóża i skrzydła natomiast zredukowany zostaje aparat gębowy sprawiając, że żyją około tygodnia.  Widoczny jest dymorfizm płciowy okazujący się w kształcie tarczek, samice mają tarczki okrągłe o średnicy 1,5-2mm natomiast samców przybierają kształt owalny. Widoczna jest również różna ilość linienia. Męskie linieją dwukrotnie a żeńskie czterokrotnie, rozróżnić osobniki można dopiero od etapu drugiego stadium larwalnego.

Po okresie zimowania larwy zaczynają ponowne żerowanie i linienie. W połowy maja wylatują samce, a po okresie ok 4 tygodni zaczynają rodzić się larwy pierwszego pokolenia. Migracja larw trwa ok 6 tygodni zanim znajdą się na miejscu bytowania. I to one będą zimowały aż do kolejnego roku.

Objawy żerowania szkodnika

Tarcznik niszczyciel występuje głównie na pędach zdrewniałych różnych gatunków drzew, zarówno w uprawach sadowniczych jak również na klonach, brzozach i wielu innych. Pędy są pokryte dużą ilością małych tarczek o średnicy 1-2mm. Są łatwe do zauważenia w przypadku dużej liczebności. Silne zasiedlenie przez szkodnika wygląda jakby gałęzie były pokryte warstwą przypominającą mak. Kora w miejscu żerowania może wytwarzać zgrubienia, przebarwiać się na jaśniejsze kolory a nawet pękać. Larwy pokryte tarczką występujące na owocach powodują charakterystyczne fioletowo czerwone obwódki, które powiększają się wraz ze wzrostem owoców. Mogą się one zlewać powodując duże i wyraźne zmiany w kolorze skórki owoców. W miejscu żerowania szkodnika w miąższ również przybiera kolor czerwony.

Początkowo organy zasiedlane przez tarcznika charakteryzują się osłabionym wzrostem, który wynika z toksyny produkowanej i wstrzykiwanej do wnętrza roślin. Powoduje ona, że rośliny mogą nie zawiązywać pąków kwiatowych na kolejny rok, a te zawiązane są słabsze. Ponadto drzewa stają się mniej odporne na inne agrofagi jak również wyraźnie zmniejsza się ich mrozoodporność. W młodych sadach, gdzie nie wykonuje się zabiegów po wystąpieniu może dojść do całkowitego zamieranie drzew w okresie od 2 -4 lat. Nawet w przypadku zwalczania szkodnika przez wstrzykniętą toksynę rośliny mogą nie odzyskać pełnego wigoru.

Sposób przeprowadzania lustracji

Lustracje powinny być przeprowadzane regularnie w okresie od połowy maja, kiedy to osobniki uskrzydlone wylatują, aż do końca października. Pozwoli to na odpowiednie określenie zagrożenia ze strony tego niebezpiecznego szkodnika, jak również podjęcie zwalczania w momencie jego pojawienia. Dostępne są pułapki feromonowe do odłowu samców w momencie oblotów wiosennych.

Próg szkodliwości

Ze względu, że jest to szkodnik kwarantannowy to zwalczanie jest konieczne w momencie potwierdzenia wystąpienia szkodnika w sadzie.

Profilaktyka i zwalczanie

Do zwalczania tarcznika niszczyciela można zastosować tak jak w przypadku innych gatunków z tego rodzaju w okresie zimowym oleje mineralne, które będą niszczyć zimujące larwy i samice. W okresie wegetacji do ograniczania liczebności larw można zastosować produkty o działaniu mechanicznym, które dokładnemu pokryciu ciała spowodują odcięcie dostępu tlenu i ich uduszenie. Aktualnie nie ma zarejestrowanych preparatów chemicznych do zwalczania tarcznika, ale niektóre substancję zastosowane przeciwko innym szkodnikom wykazują działanie ograniczające ich obecność. Należy również zwrócić uwagę na ważnego wroga naturalnego a mianowicie pasożytniczą błonkówkę z rodzaju Aphelinidae – Encarsia perniciosi, która jest najczęściej wykorzystywana do biologicznej ochrony na obszarach inwazyjnych. Niestety wraz ze wzrostem temperatury wynikającej z ocieplania się klimatu, jak również coraz łagodniejszych zim tarcznik niszczyciel będzie przybierał na znaczeniu jako poważny szkodnik w polskich sadach.

Zwójka różóweczka – występowanie i opis szkodnika

Szkodnik występujący w Polsce coraz powszechniej na roślinach jabłoni, jednak w zróżnicowanym nasileniu. Dorosłe motyle mają zaznaczony dymorfizm płciowy. U samców skrzydła mają rozpiętość ok. 16-19 mm, są barwy jasnobrązowej z wyraźnym ciemnym rysunkiem. Samice mają skrzydła o rozpiętości 19 – 24 mm, barwy oliwkowej lub oliwkowo-brunatnej z ciemniejszym rysunkiem.

Gąsienice tego gatunku osiągają długość ok. 22 mm. Młodsze są barwy żółto-zielonkawej z czarną głową, w miarę starzenia stają się ciemno zielone z ciemno-brązową głową. Młode poczwarki również są początkowo zielone, a później zmieniają barwę na ciemno brązową. Jaja są płaskie, składane w większe zgrupowania na korę dolnych odcinków pędów dwuletnich bądź starszych.

Cykl rozwojowy i żerowanie

Szkodnik należy do przedstawicieli zwójkówek posiadających tylko jedno pokolenie w roku. Z jaj zimujących w złożach, w fazie zielonego pąka u jabłoni co jest zbieżne z porą kwitnienia porzeczki, wylęgają się larwy. Po opuszczeniu osłonek jaj szybko rozdzielają się zasiedlając całą powierzchnię sadu. Początkowo żerują na młodych rozetach liściowych i kwiatach lub na liściach zwiniętych w rulon wzdłuż nerwu głównego. Często za pomocą oprzędu liści przymocowane są do zawiązków lub wręcz całych dojrzałych owoców. Silnie uszkodzone zawiązki zamierają i opadają. Zawiązki starsze lub te mniej uszkodzone rozwijają się dalej z tym że często są one spłaszczone bocznie. Żer gąsienic zwykle trwa do II dekady czerwca. Masowe przepoczwarczanie przypada na I i II dekadę czerwca i trwa do końca lipca. Po wylocie z samice składają jaja z przeznaczeniem na zimowanie.

Sposób przeprowadzania lustracji

Fazy zielonego i różowego pąka:

  • Na 20 losowo wybranych drzewach przejrzeć po 10 rozet kwiatowo-liściowych

Od połowy czerwca do połowy września:

  • Co 2 tygodnie przeglądać po 20 pędów na 20 losowo wybranych drzewach
  • Co 2 tygodnie przeglądać po 20 owoców na 20 losowo wybranych drzewach

Próg szkodliwości

Fazy zielonego oraz różowego pąka:

  • 10 gąsienic na 200 rozet

Od połowy czerwca do połowy września:

  • 10-12 pędów z gąsienicami z wybranych 400
  • 4-8 owoców ze świeżymi wgryzieniami z 400 wybranych

Profilaktyka i zwalczanie

W ograniczeniu liczebności zwójki różóweczki bardzo istotną rolę odgrywa parazytoid jaj tj. kruszynek oraz parazytoidy błonkoskrzydłe z rodziny gąsienicznikowatych i mączelkowatych. Lustracje prowadzi się w fazie zielonego i różowego pąka. Następnie od połowy czerwca do połowy września co 2 tygodnie. Zabiegi chemiczne należy wykonać w okresie wylęgania się gąsienic z jaj zimowych – najskuteczniej ograniczają populację szkodnika. Zwykle jest to koniec zielonego pąka lub na początku różowego pąka. W późniejszym okresie adekwatnie do fazy rozwojowej szkodnika. Preparaty chemiczne należy wybrać zgodnie z zaleceniami zawartymi w aktualnym programie ochrony roślin. Bezwzględnie należy uwzględniać okresy karencji i prewencji.

Znamionówka tarniówka – występowanie i opis szkodnika

Jest to motyl należący do rodziny brudnicowatych. Szkodnik występuje w uprawie śliw, moreli i brzoskwini oraz jabłoni. W rozwoju gatunku widoczny jest silny dymorfizm płci. Samice są szarobrązowe, krępe i grube (do 20mm) przez co bardzo słabo się poruszają. Dodatkowo pozbawione są skrzydeł. Natomiast samce posiadają skrzydła o rozpiętości do 30mm z białą półksiężycowatą plamą na pierwszej parze. Jaja u tego gatunku są kuliste, szare z wyraźnie wklęsłym środkiem. Dorosłe gąsienice mają do 40 mm długości. Ich ciało jest popielato-czarne z podłużnymi białymi liniami. W szczytowej części każdego z 4 segmentów znajduje się pióropusz z długich żółtopomarańczowych włosków.

Cykl rozwojowy

Zimują jaja składane na zaschniętych liściach przymocowanych do gałęzi. Pierwsze gąsienice lęgną się już w maju i mogą żerować do pierwszych dni sierpnia. Po czym oprzędzają liście i przepoczwarczaj się. Wylot motyli następuje od lipca aż do października. Samice II pokolenia składają jaja w złożach po około 200 szt. każda.

Objawy żerowania szkodnika

Bardzo ruchliwe gąsienice żerują na samym początku na pąkach a później przechodzą na liście, wyjadając w nich początkowo niewielkie, okrągłe lub podłużne otwory, a w późniejszym okresie szkieletując je. Uszkodzenia blaszek liściowych powodują osłabienie drzew.

Profilaktyka i zwalczanie

Lustrację należy rozpocząć już w okresie bezlistnym w celu poszukiwania złóż jaj. Jeżeli więcej niż 70% zimujących jaj w złożach jest spasożytowanych przez kruszynki, nie należy wykonywać zabiegów chemicznych. Lustrację kontynuować w późniejszym okresie. Przejrzeć po 20 liści na 10 losowo wybranych drzewach. Jeśli zaobserwujemy 2 gąsienice na 200 rozet kwiatowo-liściowych zostanie przekroczony próg szkodliwości i należy wykonać zabieg chemiczny. Należy bezwzględnie zachować okresy prewencji i karencji. Dobór środków zgodnie z aktualnym programem ochrony roślin.

Mszyca jabłoniowa – występowanie i opis szkodnika

Występuje pospolicie i masowo w całej Europie Zachodniej, a także w Polsce. Owad występuje w kilku formach. Owady dorosłe – założycielki rodu są zielone z brązowymi czółkami i czarnymi syfonami. Długość ciała to około 2,8mm. Bezskrzydłe samice tzw. dzieworódki są również zielone, owalne, opylone woskiem nieco mniejsze od 1,7 do 2,8 mm. Natomiast uskrzydlone dzieworódki osiągają zaledwie 2 mm, są zielone z charakterystycznymi dwoma pasami na przedpleczu. Samce tego gatunku są brązowe, osiągają 1 mm, mogą być uskrzydlone lub bezskrzydłe. Jaja składane przez jedno z końcowych pokoleń są czarne, matowe i opylone woskiem.

Mszyca jabłoniowa – cykl rozwojowy

Formą zimującą są jaja składane na powierzchni jednorocznych pędów. Masowy wyląg zbiega się z okresem pękania pąków kwiatowych. W uprawie jabłoni rozwija się 9-15 pokoleń. Płodność założycielki rodu sięga 91 larw, uskrzydlonych dzieworódek 30, a bezskrzydłych 70 i więcej. Począwszy od końca września samice składają po dwa jaja na powierzchni młodych pędów, wilków lub odrostów korzeniowych.

Objawy żerowania

Wczesną wiosną po wylęgu z jaj mszyce żerują na wierzchołkowych rozwijających się liściach, głównie na ogonkach liściowych i nerwie głównym. Później przenoszą się na młode pędy, na których tworzą liczne kolonie. W wyniku żerowania liście i pędy zwijają się, pęka kora drzew, pędy zasychają i są bardziej podatne na wymarzanie zimą. Na pędach powstają charakterystyczne pętelki. Zimujące jaja na powierzchni młodych pędów nadają im wygląd jakby były pokryte sadzą.

Sposób przeprowadzania lustracji

Przed rozpoczęciem wegetacji:

  • przejrzeć po jednej 2-3 letniej gałęzi z 40 losowo wybranych drzew.
  • W sadzie wieloodmianowym lustracje przeprowadzać dla każdej z odmian

Po kwitnieniu:

  • na 50 losowo wybranych drzew przejrzeć po 3 długopędy

Próg szkodliwości

Przed rozpoczęciem wegetacji:

  • W przypadku stwierdzenia na dużej części przeglądanych gałęzi obecności licznych czarnych, owalnych, błyszczących lub matowych jaj, przeprowadzić kolejną lustrację w okresie ukazywania się liści

Po kwitnieniu:

  • 15 pędów z aktywnymi kolonami na 150 pędów

Profilaktyka i zwalczanie

Zwalczanie mszycy jabłoniowej konieczne jest przede wszystkim w szkółkach i młodych nasadzeniach. Pierwszy zabieg w okresie bezlistnym z użyciem preparatów olejowych w mieszaninie z pyretroidami skierowany przeciwko miodówce działa ograniczająco na kolonie mszycy. Walkę ze szkodnikiem należy kontynuować po przekroczeniu progu zagrożenia. Po kwitnieniu, kolejne zabiegi-oczywiście w miarę potrzeby, po wcześniejszej lustracji, zwykle pod koniec czerwca i w lipcu. Zachowanie naturalnej fauny pożytecznej – wrogów naturalnych, głównie biedronkowatych, w istotny sposób ograniczy liczebność populacji mszyc w okresie letnim. Należy bezwzględnie zachować okresy prewencji i karencji. Dobór środków zgodnie z aktualnym programem ochrony roślin.