Z każdym rokiem presja zagrożenia ze strony szkodników przybiera na sile. Wpływ na to ma szereg czynników, zarówno wycofywane z użycia na terenie Unii Europejskiej substancje aktywne, które stanowiły podstawę w walce ze szkodnikami jak i warunki pogodowe. Dynamicznie zmieniające się warunki pogodowe, w tym wzrost temperatur w trakcie sezonu wegetacyjnego, przyczyniają się do pojawiania nowych agrofagów, ale także wzrostu populacji dobrze znanych szkodników powszechnie występujących w sezonie wegetacyjnym. Drzewa zaatakowane przez agrofagi słabiej rosną, gorzej plonują oraz wykazują wyższą wrażliwość na warunki stresowe. Owoce z porażonych drzew zazwyczaj nie nadają się do konsumpcji, czy też przechowywania.
W związku z tym, aby rozpoznać zagrożenie i nie przespać najbardziej istotnych okresów ochrony, bardzo ważne są systematyczne lustracje sadu czy plantacji jagodowych, dzięki którym jesteśmy w stanie dobrać właściwą strategię ochrony.
1. ROŚLINY JAGODOWE:
Truskawki na wielu plantacjach odmian o średniej porze dojrzewania znajdują się w fazie końca kwitnienia, natomiast odmiany późne zaczynają ukazywać pędy kwiatostanowe w koronie. Jest to bardzo specyficzny okres w uprawie wszystkich gatunków. Pierwsze owoce zaczynają zwiększać swoją wielkość, natomiast na cieplejszych stanowiskach owoce zaczynają przełamywać barwę.
Jest to ostatni czas na wykonanie zabiegów ograniczających populację przędziorka chmielowca, który pojawił się na plantacjach w okresie kwitnienia. Z lustracji na plantacjach zauważamy, że populacja tego szkodnika powoli zaczyna się odnawiać dzięki sprzyjającym warunkom do jej rozwoju. Długo utrzymująca się sucha i ciepła aura znacząco przyśpieszyła rozwój tego szkodnika. Należy pamiętać, że do pełnej kontroli przędziorków konieczne jest wykonanie zabiegów zwalczających w odpowiednim momencie, aby zarówno był skuteczny przeciwko przędziorkom a jednocześnie był bezpieczny dla owadów zapylających. Wąska grupa dostępnych środków zwalczających te szkodniki znacząco wpływa na ryzyko powstawania odporności na dane substancje chemiczne. Dlatego decyzja o wykonaniu zabiegu powinna być poparta lustracjami na własnych plantacjach.
Na plantacjach, gdzie wykonano zabiegi przed okresem kwitnienia zauważalne są pojedyncze osobniki dorosłe ale widoczne są liczna skupiska jaj. W momencie, kiedy zaczną wykluwać się z nich larwy będą stanowiły duże zagrożenie w okresie zbiorów truskawki wysysając soki komórkowe z liści, uszkadzając je ogładzając rośliny. Uszkodzone przez żerowanie przędziorka nie będą w stanie zagwarantować odpowiedniego odżywienia roślin.
Inne gatunki jagodowe takie jak malina letnia znajdują się w okresie początku kwitnienia czyli ostatniej chwili na wykonanie zabiegów ograniczających przędziorki na tych plantacjach na okres kwitnienia. Na plantacjach, gdzie wykonano już pierwsze zabiegi sytuacja wygląda na opanowaną. Jednak pamiętajmy o regularnej lustracji i podejmowaniu działania po przekroczeniu progu szkodliwości dla poszczególnych upraw, zamieszczonego w tabeli poniżej.
Tabela 1. Progi szkodliwości dla Przędziorka chmielowca w uprawach jagodowych
| Gatunek | Termin | Sposób lustracji | Próg szkodliwości |
| Truskawka | 1 tydz. przed i tuż przed kwitnieniem | 4 próby po 50 wyrośniętych liści (po 1 liściu z rośliny) sprawdzić na obecność form ruchomych | 1-2 stadia ruchome na 1 listek liścia złożonego |
| Po pełni kwitnienia i dalej co 10-14 dni, także na odm. powtarzających | 2-3 stadia ruchome na 1 listek liścia złożonego | ||
| Po zbiorze owoców i dalej co 2 tyg. | 3-5 stadiów ruchomych na 1 1 listek liścia złożonego | ||
| Porzeczka | Przed kwitnieniem | Wiosną sprawdzić liście na pędach tuż nad ziemią | 1-2 stadia ruchome na 1 liść |
| Po pełni kwitnienia i dalej co 10-14 dni | Każdorazowo określić liczebność szkodnika na 200 losowo wybranych | 2-3 stadia ruchome na 1 liść | |
| Po zbiorze owoców i dalej co 2 tyg. | 3-5 stadiów ruchomych na 1 liść | ||
| Malina | 2 tyg. przed i tuż przed kwitnieniem | W każdym terminie przejrzeć 3-4 próby po 50 pojedynczych liści z liścia złożonego (150-200 liści), wiosną sprawdzić obecność przędziorków na liściach dolnej części pędów | 1-2 stadia ruchome na 1 liść |
| Po pełni kwitnienia i dalej co 10-14 dni | |||
| Po zbiorze owoców i dalej co 2 tyg. | Powyżej 2-3 i więcej przędziorków / liść |
Obecnie do rozwiązań ograniczających populację przędziorka w uprawie truskawki zarejestrowane są następujące preparaty:
- Ortus 05 SC 2l/ha – 7 dni karencji – niezależnie od fazy rozwojowej
- Nissorun Strong 0,4 l/ha 3 dni karencji – do końca zbiorów
- Abamektyna 18% – 1,2l/ha – Przed kwitnieniem lub po kwitnieniu – karencja 3 dni Okres prewencji dla pszczół – 96 godzin
Obecnie do rozwiązań ograniczających populację przędziorka w uprawie maliny zarejestrowane są następujące preparaty:
- Ortus 05 SC 1,5 l/ha – 14 dni karencji – niezależnie od fazy rozwojowej
- Abamektyna 18% – 0,5 l/ha – Przed kwitnieniem lub po kwitnieniu – karencja 3 dni Okres prewencji dla pszczół – 96 godzin
Roztocz truskawkowiec w wielu lokalizacjach coraz więcej widocznych jest zniekształceń zarówno blaszek liściowych jak i samych owoców. Zwalczanieszkodnika nie należy do łatwych. Punktem wyjścia podobnie jak w przypadku pozostałych szkodników jest właściwie przeprowadzona lustracja. Zabiegi należy wykonać po stwierdzeniu obecności szkodnika na plantacji, niezależnie od fazy wzrostu i rozwoju roślin. Do zwalczania można zastosować produkt z grupy METI np. wcześniej wspomniany już Ortus 05 SC. Jeśli nie jest stosowany do zwalczania samego przędziorka chmielowca to powinien być zastosowany w dawce 1,25l/ha. Jeśli z kolei jest obecny przędziorek to dawkę należy podnieść do 2 l/ha.
2. DRZEWA ZIARNKOWE i PESTKOWE
W okresie po kwitnieniu, zwłaszcza przy takich warunkach jak obecnie mamy w sadach jabłoniowych zaczynają być widoczne zarówno przędziorki tutaj p. owocowiec ale również p. chmielowiec. Dodatkowo w wielu sadach i to zarówno jabłoniowych jak i śliwowych corocznie pojawia się pordzewiacz jabłoniowy. Agrofagi te najłatwiej zlokalizować na liściach rozetowych, na spodniej stronie. Do prowadzenia lustracji wykorzystywana jest lupa stereoskopowa o powiększeniu od 40x. Walkę z nimi rozpoczynamy po przekroczeniu progu szkodliwości, poniżej w tabeli zebrano progi szkodliwości dla każdego z ww. szkodników w zależności od gatunku rośliny uprawnej.
Tabela 2. Progi szkodliwości dla Przędziorka chmielowca w uprawach ziarnkowych i pestkowych
| Gatunek | Termin | Sposób lustracji | Próg szkodliwości |
| Jabłoń | Różowy pąk | Przejrzeć po 1 rozetce liściowo-kwiatowej w środku korony z 40 drzew (razem ok. 200 liści) sprawdzić na obecność form ruchomych | Średnio 3 i więcej form ruchomych (larw i os. dorosłych) |
| Koniec kwitnienia i II poł. lipca | Przeglądać co 10-14 dni po 1 rozetce liściowo-kwiatowej w środku korony / /5 liści z zewnętrznej części korony z 40 drzew (razem ok. 200 liści) | ||
| Śliwa | Biały pąk, koniec kwitnienia do czerwca i od lipca | Przeglądać co 10-14 dni po 5 liści z 40 losowo wybranych drzew (razem 200 drzew) | Średnio 3 i więcej form ruchomych (larw i os. dorosłych) |
| Wiśnia / Czereśnia | Maj-Sierpień | Przeglądać co 10-14 dni po 5 liści z 40 losowo wybranych drzew (razem 200 drzew) | Średnio 3 i więcej form ruchomych (larw i os. dorosłych) |
Tabela 3. Progi szkodliwości dla Przędziorka owocowca w uprawie jabłoni
| Gatunek | Termin | Sposób lustracji | Próg szkodliwości |
| Jabłoń | Okres bezlistny | Przejrzeć po jednej 2-3 letniej gałęzi z 40 drzew (sprawdzić na obecność zimowych jaj przędziorka) | Skala 5 stopniowa*: 0 i 1 – nie zwalczać przed kwitnieniem, 2 – wykonać lustrację w f. różowego pąka, 3-4 – niezbędny zabieg przed kwitnieniem. |
| Różowy pąk | Przejrzeć po 1 rozetce liściowo-kwiatowej w środku korony z 40 drzew (razem ok. 200 liści) sprawdzić na obecność form ruchomych | Średnio 5 i więcej form ruchomych (larw i os. dorosłych) | |
| Koniec kwitnienia i II poł. lipca | Przeglądać co 10-14 dni po 1 rozetce liściowo-kwiatowej w środku korony / /5 liści z zewnętrznej części korony z 40 drzew (razem ok. 200 liści) |
Tabela 4. Progi szkodliwości dla Przędziorka owocowca w uprawach pestkowych
| Gatunek | Termin | Sposób lustracji | Próg szkodliwości |
| Śliwa | Okres bezlistny | Przejrzeć po jednej 2-3 letniej gałęzi z 40 drzew (sprawdzić na obecność zimowych jaj przędziorka) | Skala 5 stopniowa: 0 i 1 – nie zwalczać przed kwitnieniem, 2 – wykonać lustrację w f. różowego pąka, 3-4 – niezbędny zabieg przed kwitnieniem. |
| Biały pąk, koniec kwitnienia do czerwca i od lipca | Przeglądać co 10-14 dni po 5 liści z 40 losowo wybranych drzew (razem 200 drzew) | Średnio 3-5 i więcej form ruchomych (larw i os. dorosłych) | |
| Wiśnia / Czereśnia | Maj-Sierpień | Przeglądać co 10-14 dni po 5 liści z 40 losowo wybranych drzew (razem 200 drzew) | Średnio 3 i więcej form ruchomych (larw i os. dorosłych) |
W ograniczaniu występowania szkodnika ważna jest konsekwentność i dobór odpowiedniego rozwiązania dostosowanego do fazy rozwojowej agrofaga. Poniżej w tabeli przedstawiono wybór dostępnych rozwiązań dedykowanych do zwalczania przędziorków:
| Substancja aktywna | Działanie* | Roślina uprawna / faza rozwojowa | Zwalczany szkodnik / stadia rozwojowe |
| Oleje parafinowe | P | Większość gat. sadowniczych / okres bezlistny do max. przed kwitnieniem | Przędziorek owocowiec /Jaja zimowe |
| polimery sylikonowe np. RODEO | P | Większość gat. sadowniczych / w ciągu całego okresu wegetacyjnego | Przędziorek chmielowiec i owocowiec / stadia larwalne i osobniki dorosłe |
| abamektyna** | KPŻW | Jabłoń / po kwitnieniu
Truskawka, malina, jeżyna / przed i po kwitnieniu |
Przędziorek chmielowiec i owocowiec / stadia larwalne i osobniki dorosłe |
| heksytiazoks np. NissorunStrong 250 EC | KŻP | Jabłoń / przed i po kwitnieniu | P. owocowiec i chmielowiec / wszystkie stadia oprócz dorosłych |
| Grusza / truskawka | P. Chmielowiec / wszystkie stadia oprócz dorosłych |
| fenpiroksymat np. Ortus 05 SC | KPŻ | Jabłoń, grusza / przed i po kwitnieniu | P. owocowiec i chmielowiec/ wszystkie stadia |
| Śliwa / przed i po kwitnieniu | P. chmielowca / wszystkie stadia | ||
| Agrest, malina, porzeczki / przed i po kwitnieniu | P. chmielowca / wszystkie stadia | ||
| Truskawka / / przed i po kwitnieniu | P. chmielowca / wszystkie stadia |
Zwalczanie przędziorka nie jest łatwe. Przystępując do wykonania zabiegu środkami z listy dostępnych do tego celu należy pamiętać że:
-> Ortus 05 SC na szkodnika wykazuje działanie kontaktowe i żołądkowe, natomiast na roślinie działa powierzchniowo. Zwalcza wszystkie stadia rozwojowe przędziorków. Zasadne jest stosowanie produktu Ortus 05 SC z adiuwantem Asystent+ w dawce 0,2l/ha.
-> Nissorun Strong 250 EC (inhibitor wzrostu przędziorków) zwalcza wszystkie stadia rozwojowe z wyjątkiem osobników dorosłych. W celu jednoczesnego zniszczenia wszystkich stadiów zalecane jest zastosowanie preparatu Nissorun Strong 250 EC w dawce 0,4 l/ha w mieszaninie z preparatem Ortus 05 SC w dawce 1,5 l/ha.
-> Zarówno Nissorun Strong 250 EC jak i Ortus 05 SC wykazują wysoką skuteczność w temp. powyżej 15°C, optymalnie 18-24°C.
– > Zabiegi z użyciem abamektyny należy wykonywać wieczorem, gdyż s.a. ulega fotorozkładowi. Przy zabiegu bardzo ważna jest temperatura, najlepiej w granicach 18 st. C.
Wsparcie ochrony:
Bezpiecznym, a zarazem skutecznym rozwiązaniem jest stosowanie preparatów mechanicznych, które nie wykazują pozostałości ś.o.r. Takim produktem jest RODEO, który może być wielokrotnie stosowany w ciągu sezonu wegetacyjnego, bez ryzyka powstania odporności. Polecany jest do zwalczania mszyc, przędziorków oraz larw miseczników. Dodatkowo istnieje możliwość stosowania rozwiązań „hybrydowych”, czyli łączenia preparatów mechanicznych z tradycyjnymi insektycydami tak aby zwiększyć skuteczność tradycyjnych środków ochrony roślin.
Rodeo to kompozycja niejonowych surfaktantów i polimerów, którego mechanizm działania polega na fizycznym unieruchamianiu szkodnika na powierzchni roślin. Dość nietypowe działanie preparatu pozwala na wielokrotne jego stosowanie w ciągu sezonu wegetacyjnego, bez ryzyka powstania odporności. Produkt ten nie posiada okresu karencji. Preparat nie działa zapobiegawczo, przeznaczony jest wyłącznie do interwencyjnego zwalczania szkodnika, a więc w momencie pojawienia się pierwszych szkodników. W celu zapewnienia skuteczności zabiegu, należy pamiętać o dokładnym pokryciu cieczą roboczą opryskiwanych roślin, a w przypadku zwalczania przędziorków o pokryciu zarówno na dolnej jak i górnej strony liścia. Fizyczny mechanizm działania preparatu wspiera budowanie strategii antyodpornościowej.
Przeznaczony jest do wszystkich upraw, gdzie walczymy z drobnymi szkodnikami typu:
- Mszyce
- Skoczki
- Wciornastki
- Mączliki
- Chowacze
- Słodyszek
- Pchełki
- Śmietki
- Ploniarka
- Przędziorki
- Miseczniki
Jak działa Rodeo?
- produkt działa na szkodnika kontaktowo,
- po aplikacji owad pokryty jest substancją, która go unieruchamia oraz zatyka przetchlinki (działanie mechaniczne),
- następuje zablokowanie fizyczne procesów życiowych: unieruchomienie i uniemożliwienie oddychania,
- efekt działania jest natychmiastowy.
✔ Stosowanie: 0,1-0,15 L na 100 L wody – polecany do mieszanin akarycydami w celu podniesienia ich skuteczności.
Korzyści z zastosowania produktu:
- natychmiastowe działanie zarówno w niskich jak i wysokich temperaturach,
- brak pozostałości w plonie handlowym,
- niespecyficzny mechanizm działania, polecany w strategiach antyodpornościowych,
- szerokie spektrum zwalczanych szkodników.
- Zwiększa skuteczność 👍 tradycyjnych środków ochrony roślin (możliwość stosowania rozwiązań „hybrydowych”, czyli łączenia z tradycyjnymi insektycydami).
Pordzewiacz jabłoniowy stanowi problem szczególnie w młodych sadach (1-3 lata). Osobniki dorosłe wyglądają jak brązowe paski, rozszerzone w części głowowej i zwężające się ku tyłowi. Charakterystycznym objawem ich żerowania jest brązowienie spodniej części liści i ordzawienie owoców. Pordzewiacze mają także duże znaczenie w uprawie śliw, zwłaszcza odmian silnie reagujących jak Żółta Afaska.
Zwalczanie tego agrofaga musi nastąpić zanim liście staną się brązowe. Wysokie temperatury sprzyjają namnażaniu się szkodnika. Sposób przeprowadzania lustracji zależny od terminu i fazy wegetacyjnej. W okresie letnim przejrzeć po 10 liści z 20 losowo wybranych drzew. Próg szkodliwości to więcej niż 40 osobników na 1 cm2 powierzchni liścia. Lustrację należy prowadzić systematycznie. Zwykle pierwsze 2 tygodnie czerwca to najlepszy termin zwalczania.
Zwalczanie szkodnika jest możliwe poprzez zastosowanie substancji aktywnej:
- fenpiroksymat np. Ortus 05 SC
- abamektyna
WAŻNE:
- Dla poprawy właściwości cieczy roboczej pH polecamy dodatek 0,1 l/ha produktu Asystent+ poprawiający pokrycie liści.
- Bezwzględnie przestrzegać okresów prewencji dla pszczół i karencji zapisanych w etykietach.
Ze środków ochrony roślin należy korzystać z zachowaniem bezpieczeństwa. Przed każdym użyciem przeczytaj informacje zamieszczone w etykiecie i informacje dotyczące produktu. Zwróć uwagę na zwroty wskazujące na rodzaj zagrożenia i przestrzegaj zasad bezpiecznego stosowania produktu wskazanych na etykiecie.
Sporządzane przez nas zalecenia opierają się na aktualnym stanie naszej wiedzy. Jednakże nie ponosimy odpowiedzialności za ich zastosowanie oraz wynikłe z tego konsekwencje. Decyzję o wykonaniu zabiegów agrotechnicznych lub ochrony roślin podejmujecie Państwo na własną odpowiedzialność, biorąc pod uwagę lokalne uwarunkowania występujące w Państwa gospodarstwie.
Niektóre z w/w zaleceń dotyczą ogólnego problemu ochrony w Europie. Niektóre produkty wymienione w tekście nie są dozwolone we wszystkich krajach. Przed ich zastosowaniem należy zapoznać się z zasadami obowiązującymi w danym kraju.
