Zwójki liściowe prawidłowe rozpoznanie gatunku
Zwójkowate (Tortricidae) to jedna z najliczniejszych rodzin z rzędu motyli (Lepidoptera). W warunkach klimatu naszego kraju jest ich ponad 450 gatunków. Gro z nich to szkodniki roślin uprawnych. Jednym z najbardziej znanych przedstawicieli są oczywiście owocówki (Cydia), ale także liczna grupa zwójek liściowych. W sadach i jagodnikach odnotowano występowanie 22 gatunków, których liczebność w zależności od sezonu wegetacyjnego bywa zmienną. Gąsienice zwójek liściowych żerują na pąkach, liściach, kwiatach a także i owocach. W sadach powszechnie można spotkać m.in.: Zwójke różóweczke, Zwójke bukóweczke, Zwójke siatkóweczke i Wydłubke oczateczke.
- Zwójka różóweczka
Dorosłe motyle – zaznaczony dymorfizm płciowy. U samców skrzydła o rozpiętości ok. 16-19 mm, barwy jasnobrązowej z wyraźnym ciemnym rysunkiem. Natomiast u samic skrzydła o rozpiętości 19 – 24 mm, barwy oliwkowej lub oliwkowo-brunatnej z ciemniejszym rysunkiem.
Gąsienice – osiągają długość ok. 22 mm. Młodsze są barwy żółto-zielonkawej z czarną głową, w miarę starzenia stają się ciemno zielone z ciemno-brązową głową.
Młode poczwarki – początkowo zielone, później ciemnobrązowe.
Jaja – płaskie, składane w większe zgrupowania na korę dolnych odcinków pędów dwuletnich bądź starszych. Z jaj zimujących w złożach w fazie zielonego pąka u jabłoni co jest zbieżne z porą kwitnienia porzeczki wylęgają się larwy.
Żerowanie – na młodych rozetach liściowych i kwiatach lub na liściach zwiniętych w rulon wzdłuż nerwu głównego. Żer gąsienic zwykle trwa do II dekady czerwca.
Masowe loty – II i III dekada czerwca do końca lipca.
Przepoczwarczenie – przypada na I i II dekadę czerwca i trwa do końca lipca. Po wylocie samice składają jaja z przeznaczeniem na zimowanie.
Liczba pokoleń / zimowanie – tylko jedno pokolenie w roku, zimują jaja składane w złożach
- Zwójka bukóweczka
Dorosłe motyle – brunatno, brunatnoszaro lub rdzawo ubarwiona pierwsza para skrzydeł o rozpiętości skrzydeł 1,6-2,4 cm z rdzawą przepaską w kształcie litery V. Skrzydła drugiej pary są szarobrązowe.
Gąsienice – zielona z jasnymi brodawkami i żółtozieloną głową
Młode poczwarki – brązowoczarna o długości 10-12mm
Jaja – jasnozielone, składane są w złożach na górnej stronie liści
Żerowanie – na rozetach liściowych i kwiatowych, zeskrobywanie skórki i miękiszu po dolnej stronie liści przez gąsienice trwa do końca lipca.
Masowe loty – rozpoczynają się w czerwcu i trwają ok 2 miesiące.
Przepoczwarczenie – odbywa się całkowicie w czerwcu, nieliczne gąsienice pozostają do połowy lipca.
Liczba pokoleń / zimowanie – dwa pokolenia w sezonie (I pokolenie bardziej liczne od II), zimują gąsienice II pokolenia
- Zwójka siatkóweczka
Dorosłe motyle – samice tego gatunku 15-22 mm, mają przednie skrzydła w kolorze szarobrązowym, a samce rdzawo-brązowe z ciemniejszymi pasami delikatnej siateczki. Tylne skrzydła są jasnoszare.
Gąsienice – osiągają długość do 22 mm, ciało barwy zielono-żółtej, oliwkowozielone lub ciemnozielone z żółtymi brodawkami. Wylegające się w czerwcu.
Młode poczwarki – osiąga długość 10-11 mm, ciemnobrązowa
Jaja – owalne, żółtozielone, składane są na górnej stronie liścia, lub na owocach w złożach.
Żerowanie – na młodych rozetach liściowych i kwiatach, zeskrobując skórkę i miękisz oraz zawiązkach owoców wygryzając nieregularne płytkie wgłębienia
Masowe loty – I pokolenie: III dekada maja – koniec czerwca lub I dekada lipca, II pokolenie: połowa lipca – sierpień bądź do I dekady września
Przepoczwarczenie – pod koniec kwitnienia jabłoni
Liczba pokoleń / zimowanie– Zimują gąsienice drugiego i trzeciego stadium rozwojowego w oprzędach w załamaniach kory
- Wydłubka oczateczka
Dorosłe motyle – Pierwsza para skrzydeł podzielona jest na 3 części: ciemnoszarą, białą oraz szarą z wyraźnym rysunkiem. Rozpiętość skrzydeł motyli wynosi 1,2-1,6 cm.
Gąsienice – 9-12 mm długości, ciało czerwonobrunatne, brunatnożółte z ciemniejszymi błyszczącymi brodawkami
Młode poczwarki – 6-7 mm barwy brązowej
Jaja – Jaja są owalne, żółtawobiałe, składane pojedynczo lub po kilka sztuk po obu stronach liści.
Żerowanie – Początkowo w pąkach a później na oprzędzonych rozetach liściowych i kwiatostanowych. W owocach wygryzają małe otworki znajdujące się blisko siebie.
Masowe loty – od pocz. czerwca i trwa ok. 2,5 miesiąca,
Przepoczwarczenie Rozpoczyna się już w II połowie maja i trwa do czerwca.
Liczba pokoleń / zimowanie – 1 pokolenie, zimują gąsienice drugiego lub trzeciego stadium rozwojowego w oprzędach w załamaniach i spękaniach kory
Podstawa ustalenia występowania każdego ze szkodników jest lustracja. W okresie zielonego oraz różowego pąka na 20 losowo wybranych drzewach należy przejrzeć po 10 rozet kwiatowo-liściowych. Wówczas próg zagrożenia wynosi 10 gąsienic na 200 rozet. Bardzo pomocne do stwierdzenia obecności i liczebności tego szkodnika w sadzie są pułapki feromonowe.
Wśród metod zwalczania zwójkówek mamy kilka rozwiązań zarówno biologicznych jak i chemicznych. Podstawą z której powinniśmy wyjść jest ochrona wrogów naturalnych. Najszerszą grupę parazytoidów stanowią błonkówki z rodziny gąsienicznikowatych i męczelkowatych pasożytujące m.in. gąsienice wydłubki oczateczki. Udział w ograniczaniu liczebności populacji zwójkówek mają także ptaki żywiące się gąsienicami tego gatunku.
Preparaty chemiczne należy dobrać zgodnie z zaleceniami zawartymi w aktualnym programie ochrony roślin. W przeszłości standardowym zabiegiem było opryskiwanie przeciwko pierwszemu i drugiemu pokoleniu zwójkówek. Nie było to jednak skuteczne w 100 %, gdyż w niektóre lata gąsienice pojawiały się nawet przez kilka tygodni. Stąd też jeden zabieg do zwalczenia jednego pokolenia był zwykle niewystarczający.
Termin zwalczania był zwykle określany na podstawie obserwacji jaj (trudna praca) lub przy użyciu pułapek. Wiele badań miało na celu znalezienie zależności pomiędzy odłowami w pułapki a optymalnym terminem zwalczania. Niestety rezultaty tych doświadczeń nie były pomyślne: odłowy w pułapki nie określały dokładnie terminu zabiegu.
Obecnie w celu zwalczania zwójek najlepiej jest zastosować środek Runner 240 SC w okresie przed kwitnieniem (faza zielony – różowy pąk) w uprawie jabłoni, natomiast w gruszy – po kwitnieniu. Produkt ten na roślinie działa wgłębnie co ułatwia pobranie substancji czynnej środka przez szkodnika ukrytego w zawiniętych blaszkach liściowych. Insektycyd wykazuje działanie żołądkowe, a w następstwie zabiegu gąsienice zaprzestają żerowania i giną w ciągu tygodnia. Z uwagi na krótki okres karencji produkt Affirm 05 SG polecany jest w drugiej części sezonu wegetacyjnego do zwalczania pokolenia letniego. Podobnie rzecz się ma do środka Coragen 200 SC, którego skuteczność upatrywana jest w ograniczaniu owocówki jabłkóweczki (Cydia pomonella) i w tym kierunku powinien być zastosowany.
| Preparat | Dawka | Uwagi |
| Opryskiwać po stwierdzeniu licznie występujących gąsienic lub objawów ich żerowania. Preparat z grupy pyretroidów, działanie powierzchniowe, najefektywniej do 20 °C
Preparaty niszczące osobniki ukryte w zwiniętych liściach są najskuteczniejsze w stosunku do młodszych stadiów gąsienic (L1-L3) |
||
| Affirm 05 SG
Coragen 200 SC Runner 240 SC |
2,5-3 kg
0,125-0,175 l 0,4 l |
|
W walce z tak złożonymi szkodnikami jakimi są zwójki liściowe ważne jest dokładne poznanie biologii i rozwoju szkodników. Forma zimowania i ustalenie momentu pojawu danego gatunku pozwala na wykonanie zabiegu w optymalnym terminie co pozytywnie wpływa na skuteczność zabiegu. Przy doborze środków należy kierować się zapisami etykietowymi. W pierwszej kolejności należy wybierać produkty selektywne oszczędzające populację owadów pożytecznych. Dalej należy kierować się sposobem działania na/w roślinie. Zwójkówki zwykle prowadza do zwijania blaszek liściowych na kształt rurki w której mają swoje schronienie. Tylko produkty wykazujące działanie wgłębne będą tutaj skuteczne. Zwykle w sadach największy problem stanowią gatunki 2 a nawet 3 pokoleniowe m.in. zwójka siatkóweczka (Adoxophyes orana). Należy pamiętać że poprzez wykonanie wczesnowiosennego zabiegu możemy ograniczyć liczebność większości zwójkówek zimujących w formie gąsienic, co przełoży się na zmniejszenia nakładów na zwalczanie tej szerokie grupy szkodników w okresie letnim.
Ze środków ochrony roślin należy korzystać z zachowaniem bezpieczeństwa. Przed każdym użyciem przeczytaj informacje zamieszczone w etykiecie i informacje dotyczące produktu. Zwróć uwagę na zwroty wskazujące na rodzaj zagrożenia i przestrzegaj zasad bezpiecznego stosowania produktu wskazanych na etykiecie.
Sporządzane przez nas zalecenia opierają się na aktualnym stanie naszej wiedzy. Jednakże nie ponosimy odpowiedzialności za ich zastosowanie oraz wynikłe z tego konsekwencje. Decyzję o wykonaniu zabiegów agrotechnicznych lub ochrony roślin podejmujecie Państwo na własną odpowiedzialność, biorąc pod uwagę lokalne uwarunkowania występujące w Państwa gospodarstwie.
UWAGA: Niektóre z w/w zaleceń dotyczą ogólnego problemu ochrony w Europie. Niektóre produkty wymienione w tekście nie są dozwolone we wszystkich krajach. Przed ich zastosowaniem należy zapoznać się z zasadami obowiązującymi w danym kraju.
