Fitohormony to inaczej hormony roślinne, stanowiące grupę organicznych związków chemicznych pełniące w roślinach głównie funkcje regulacyjne wielu procesów życiowych. Mimo iż w komórkach roślinnych ich stężenie jest niewielkie sterują kluczowymi procesami wzrostu, rozwoju a niektóre także reakcją na stres. Wśród nich cytokininy zajmują jedną z głównych pozycji, stymulując procesy anaboliczne oraz wzrost i podziały komórek. Oprócz cytokinin, do istotnych fitohormonów należą auksyny, odpowiedzialne za elongację komórek i wzrost wydłużeniowy korzeni oraz pędów; gibereliny, promujące wzrost, kiełkowanie nasion i przełamywanie spoczynku zimowego; etylen tzw. gazowy hormon katalizujący dojrzewanie owoców i opadanie liści a więc procesy starcze; kwas abscysynowy, pełniący rolę strażnika roślinnego w warunkach stresu; oraz jasmoniany, aktywujące odpowiedzi obronne roślin.
Wszechstronność cytokinin jako regulatorów wzrostu wykracza daleko poza prostą stymulację podziałów komórkowych. Ich zdolność do interakcji z innymi hormonami i wpływania na różnorodne szlaki metaboliczne czyni je kluczowymi dla optymalnego rozwoju roślin jagodowych. Przykładowo, równowaga między cytokininami a auksynami jest fundamentalna dla regulacji wzrostu korzeni i pędów. Z kolei współdziałanie cytokinin z giberelinami wpływa na rozwój łodygi. Tak złożone interakcje sugerują, że precyzyjne zastosowanie cytokinin może przynieść szerokie korzyści w uprawie jagód, wpływając na różne aspekty ich wzrostu i plonowania. Cytokininy biorą także udział w innych ważnych procesach, takich jak kiełkowanie nasion, kwitnienie oraz zawiązywanie owoców.
Cytokininy Naturalne vs Syntetyczne
W zależności od źródła pochodzenia cytokininy można podzielić na dwie główne grupy: endogenne, czyli naturalnie występujące w roślinach oraz egzogenne, czyli syntetycznie wytwarzane i dostarczane do komórek roślin z zewnątrz. Naturalne cytokininy są pochodnymi adeniny i występują powszechnie we wszystkich roślinach wyższych, wykazując w nich dużą aktywność biologiczną. Natomiast syntetyczne cytokininy są analogami zaprojektowanymi na bazie naturalnych fitohormonów, lecz często charakteryzują się jedynie podobną budową i działaniem. Nierzadko są to substancje będące jedynie prekursorami do produkcji endogennych cytokinin czyli ich stymulatorami lub substancjami o odmiennej budowie „naśladującymi” działanie naturalnych cytokinin.
Stosowanie cytokinin w uprawach jagodowych:
Stosowanie cytokinin w uprawach jagodowych oferuje znaczące korzyści, przyczyniając się do poprawy plonów, jakości owoców oraz efektywności produkcji. Badania naukowe potwierdzają ich skuteczność w różnych gatunkach jagód, w tym truskawkach, malinach, jeżynach, borówkach, winogronach i jagodzie kamczackiej, m.in.:
Truskawka reaguje na regulację hormonalną zarówno w kontekście rozmnażania wegetatywnego (rozłogi), jak i indukcji kwitnienia. Zastosowanie cytokinin w uprawie truskawek koncentruje się na zwiększeniu liczby kwiatostanów, poprawie zawiązywania owoców oraz ewentualnie na poprawie jakości (wielkości, zawartości cukrów) jagód. U truskawek dnia krótkiego kluczowe jest zawiązanie pąków kwiatowych latem i jesienią poprzedzających owocowanie – w tym okresie cytokininy mogą wspomóc proces inicjacji pąków generatywnych, co skutkuje lepszym plonem w kolejnym roku.
Borówka wysoka jest gatunkiem, w którym tradycyjnie większy nacisk kładziono na stosowanie auksyn/giberelin (np. GA₃) do poprawy zawiązania owoców przy słabym zapyleniu. Jednak badania pokazują, że również cytokininy mogą być z powodzeniem wykorzystane do poprawy plonowania borówki – głównie poprzez zwiększanie wielkości jagód, liczby owoców i poprawę jakości owoców.
Porzeczki zarówno czarne jak i kolorowe (czerwone, białe), to krzewy jagodowe o specyficznym modelu owocowania – zwykle tworzą bardzo liczne grona drobnych jagód. Wyzwaniem bywa uzyskanie odpowiedniej wielkości owoców oraz utrzymanie zawiązków (zapobieganie osypywaniu się porzeczek przed zbiorem). Cytokininy, poprzez zdolność do powiększania komórek i opóźniania starzenia, znalazły zastosowanie także w uprawach porzeczki, choć jest ono mniej udokumentowane w literaturze niż w przypadku truskawek czy borówki.
Maliny również mogą odnieść wymierne korzyści ze stosowania cytokinin, szczególnie w kontekście poprawy zawiązywania owoców oraz regeneracji roślin po stresie. W uprawach malin coraz częściej wykorzystuje się biostymulatory zawierające naturalne fitohormony (w tym cytokininy) w celu zwiększenia plonowania, zwłaszcza w intensywnych systemach produkcji (np. uprawy tunelowe odmian powtarzających owocowanie).
W odpowiedzi na oczekiwania klientów chcących uzyskiwać wysokie plony najwyższej jakości, firma CHEMIROL wprowadza od tego roku nowe rozwiązanie pod nazwą „CYTOPLANT- 400”, który uzupełnia dobrze znaną już technologię z wykorzystaniem produktu Kelpak polecaną na poprawę procesu kwitnienia i zawiązywania owoców.
Cytoplant-400 to naturalny biostymulator, który działa na podstawowe procesy biologiczne rośliny. Wyprodukowany w unikalnej technologii z zachowaniem cennych składników aktywnych. Cytoplant- 400 zawiera naturalne promotory cytokinin (z aktywnością cytokininową równoważną 400ppm). Stymuluje podziały komórkowe, wspomagając rozwój korzeni i pąków kwiatowych, a także zawiązywanie i wzrost owoców.
Korzyści ze stosowania cytokinin w uprawach jagodowych:
– Indukuje podziały komórkowe.
– Zmniejsza dominację wierzchołkową pędów.
– Opóźnia procesy starzenia.
– Mobilizuje składniki odżywcze.
– Zwiększa masę owoców, ich rozmiar i wybarwienie.
