Przerzedzanie kwiatów i zawiązków jabłoni
Przerzedzanie w jabłoni jest bardzo szerokim pojęciem i odnosi się do wszelkich czynności mających wpływ na zmniejszenie ilości owoców na drzewie. Do tych czynności należy zaliczyć cięcie zimowe drzew, parzenie znamion słupków za pomocą nawozów, wykorzystanie substancji chemicznych stosowanych na zawiązki i mechaniczne przerzedzanie kwiatów. Prawidłowe przerzedzanie wymaga wiedzy, doświadczenia i umiejętności.
W Polsce do przerzedzania zawiązków jabłoni zarejestrowany jest między innymi Exilis 020 SL zawierający benzyloadeninę oraz Brevis 150 SG zawierający metamitron. Inne preparaty, o których mowa w bieżącym tekście nie mogą być stosowane w Polsce.
Przerzedzanie mechaniczne kwiatów
Od wielu lat prowadzone są testy mechanicznego przerzedzania kwiatów. Metoda ta ma wiele zalet, jest prosta, tania i efektywna. Niestety, póki co wad ma jeszcze więcej ponieważ nie ma dostępności części roboczej do wnętrza korony, a samo przerzedzanie nie jest selektywne. W koronie często pozostają kwiaty słabsze, podczas gdy silniejsze są strącane. W większości istniejących sadów maszyny do przerzedzania nie mogłyby zaistnieć z uwagi na inny charakter prowadzenia drzew. Duże nadzieje wiąże się z dopracowaniem metody mechanicznego cięcia drzew, dzięki której w założeniu ma powstać ściana owoconośna, a kwitnienie będzie przesunięte w zewnętrzne partie korony. Przy tak dużej dostępności do kwiatów, ich mechaniczne usuwanie będzie jak najbardziej uzasadnione. Zaletą metody mechanicznej w porównaniu np. do ATS-s jest brak konieczności pilnowania momentu zapłodnienia kwiatów centralnych.
Parzenie kwiatów/znamion słupków, np. za pomocą ATS-u
Stosowanie ATS-u w celu przerzedzania kwiatów jest najczęściej praktykowaną metodą przerzedzania w Europie. Można spotkać się również ze stosowaniem mocznika w wyższych dawkach. Taki zabieg również parzy znamiona słupków, ale i niesie ze sobą ryzyko powstania ordzawień na owocach. Przerzedzanie kwiatów ATS-em jest pierwszym terminem chemicznego przerzedzania. Z uwagi na duże ryzyko wystąpienia przymrozków wiosennych większość sadowników z obawy przed nadmierną utratą plonu rezygnuje z tego zabiegu. Drugim ważnym aspektem zniechęcającym do stosowania ATS-u jest brak możliwości oceny stopnia zapłodnienia kwiatów. Oprysk ATS, który często wykonany jest zbyt późno przyniesie niewielkie rezultaty, a wykonany zbyt wcześnie zmniejszy ilość nasion w owocach, czego konsekwencją będzie niższa jakość owoców. Przerzedzanie ATS-em jest najefektywniejszym zabiegiem i powinno znaleźć szerokie zastosowanie w gospodarstwach mniej narażonych na wystąpienie przymrozków wiosennych lub wyposażonych w instalacje przeciw przymrozkowe. Należy również nadmienić, że zwykle, przy silnym kwitnieniu wykonuje się dwa opryskiwania ATS-em. Pierwsze po zapłodnieniu kwiatów królewskich, drugie po rozkwitnięciu nowych kwiatów na jednorocznym drewnie. Ważne jest, aby liście podczas zabiegu były suche, zastosowanie na mokre tkanki poparzy je. Dawka, której nie należy przekraczać to 12 kg na 400-500 l wody na ha. Dla dobrego zapylenia konieczne są: odpowiednia ilość zdrowych otwartych kwiatów, zapylacze muszą mieć dojrzały pyłek, a pszczoły muszą być aktywne. Dopiero gdy te podstawowe parametry są spełnione, wiemy, że mamy wystarczająco dużo kwiatów, które są zapylone. Od momentu zapylenia do zapłodnienia często mija kilka dni. Najpierw łagiewka pyłkowa musi dorosnąć do zalążni kwiatu. Tam następuje zapłodnienie komórek jajowych – powstają nasiona. Po tym momencie zastosowanie ATS nie jest już w stanie uszkodzić zawiązków owocowych. Stosując ATS mamy na celu zachowanie na drzewie najlepszych zawiązków z kwiatów królewskich. Pozbyć chcemy się zwykle kwiatów bocznych oraz tych z pąków bocznych na jednorocznych przyrostach.
AnidThin
Stosowanie AmidThin w Polsce nie jest dozwolone. Powoduje on, podobnie jak GA 4/7 dłuższą żywotność komórki jajowej w kwiatach. Na zachodzie wykorzystywany jest szczególnie przy zimnej i mokrej pogodzie. Jeden lub kilka oprysków AmidThin powoduje lepsze zawiązywanie oraz lekkie zahamowanie wzrostu, podczas gdy GA 4/7 powoduje przyrost masy liści. AmidThin może po okresie kwitnienia podnosić efekt przerzedzania, ale też i zawiązywania. Środek przerzedza selektywnie. Zawiera auksynę, która odpowiada za silniejsze zawiązywanie. Przy silnym zawiązywaniu, konkurencja pomiędzy zawiązkami owoców jest duża, co powoduje przerzedzanie. Ale przy umiarkowanym zawiązywaniu efekt AmidThinu polega właśnie na wzmocnieniu wiszących zawiązków owoców. Zawiązywanie owoców warto wzmacniać na odmianach triploidalnych (’Jonagold’, 'Boskoop’, 'Mutsu’). Preparat stosuje się po okresie kwitnienia. Oprysk AmidThinem trzeba wykonać zanim działki kielicha uniosą się do góry, co następuje gdy owoce osiągają rozmiar ok. 7 mm. Oprysk trzeba wykonać w dniu, w którym temperatura przekracza 15°C. Dawka wynosi 750 gram na hektar. AmidThin można mieszać z fungicydami i nawozami dolistnymi. Dodanie 2-3 kg mocznika do AmidThinu poprawia jego przyswajanie.
Metamitron
Metamitron jest związkiem działającym w roślinach systemicznie. Jego działanie polega na hamowaniu transport elektronów w fotosystemie II, co przyczynia się do zakłócenia przebieg procesu fotosyntezy. Historycznie już w 1975 produkt pojawił się w sprzedaży we Francji jako składnik herbicydów. W Polsce pierwszy produkt chwastobójczy zawierający tę substancję został zarejestrowany w roku 1984.
Od niedawna metamitron wykorzystuje się również jako regulator wzrostu przeznaczony do przerzedzania zawiązków jabłoni i gruszy. Substancja dostępna jest na rynku w produkcie Brevis 150 SG.
Przy pomocy tej substancji przerzedzanie można wykonać w dwóch terminach przy użyciu dawki 2 x 1,1 kg/ha. Pierwszy zabieg już gdy średni rozmiar owocu centralnego wynosi od 6 do 8 mm. W razie konieczności, gdy efekt przerzedzenia jest niezadawalający, z powodu m.in. niekorzystnych warunków pogodowych, odmiana trudniejsza w przerzedzaniu zabieg należy powtórzyć (po 5-10 dniach) gdy rozmiar owocu centralnego wynosi od 12 do 14 mm. Jeśli zabieg pierwszy był pominięty drugi może być wykonany z dawką 2,2 kg/ha. Jednakże dobór dawki środka należy ocenić indywidualnie biorąc pod uwagę wiek drzew, intensywność kwitnienia i warunki. Czynniki takie jak wilgotność względna powietrza powyżej 95%, opady deszczu na 1-2 dni przed i po zabiegu, okresy pochmurnej pogody, temperatura mogą prowadzić do wzrostu skuteczności środka. Temperatura minimalna dla działania metamitronu to 10˚C, optymalna 12-20˚C, maksymalna 25˚C. W przypadku wystąpienia wskazane jest zastosowanie dawki niższej niż maksymalna zalecana.Pamiętajmy, że środek jako systemicznie działający musi być pobrany przez roślinę.
Benzyloadenina
Od dwóch lat można legalnie stosować w Polsce benzyloadeninę do przerzedzania zawiązków jabłoni, zarejestrowany został między innymi produkt o 2% stężeniu, mianowicie Exilis 020 SL. Stosowanie benzyloadeniny do przerzedzania zawiązków jabłek uważane jest za najbezpieczniejsze, ponieważ nie ma już tak dużego ryzyka wystąpienia przymrozków oraz sam zabieg nie spowoduje nadmiernego opadania zawiązków, przerzedza tylko te rozety, w których owoców jest zbyt dużo. Działanie benzyloadeniny (BA) stymuluje do wcześniejszego i mocniejszego naturalnego opadania zawiązków. Jej działanie jest silniejsze, gdy owoce mają mało nasion, a zabieg wykonany jest w okresie krótszego dnia tj. 10-20 dni po kwitnieniu. Benzyloadenina działa silniej gdy jest mniej światła, co oznacza, że efekt będzie silniejszy pod siatkami antygradowymi i w pochmurne dni. Optymalnym terminem do opryskiwania BA jest rozmiar owoców z kwiatów królewskich 8-18 mm, przy czym warunki pogodowe po oprysku mają większe znaczenie, niż sam rozmiar owoców. Najlepsze efekty uzyskuje się przy zastosowaniu BA w dobrych warunkach, przy średnim rozmiarze owoców 12 mm. Temperatura w dniu zabiegu powinna przekroczyć 18 °C. Działanie BA jest najsilniejsze przy temp. 20-22 °C i wysokiej wilgotności powietrza. Przy ekstremalnych warunkach pogodowych, gdy temperatura przekracza 24°C, a wilgotność powietrza jest wysoka, należy zmniejszyć ilość BA o 25%. W kolejnym dniu po oprysku temperatura także musi przekraczać 18 °C. Dawkowanie Exilisu zależy od warunków i stopnia wrażliwości odmiany na BA i wynosi od 5 do 7,5 l/ha (dawka na sad o wysokości korony 2,5m). Ważnym czynnikiem determinującym skuteczność zabiegu jest wzrost. Drzewa, które stanęły we wzroście są mało podatne na działanie benzyloadeniny. Uwaga ta dotyczy również sadów, w których wzrost jest hamowany regulatorami.
Etefon
Największe zawiązki jakie można poddać przerzedzaniu chemicznemu to rozmiar owoców 20-22mm. W tym terminie stosowany jest etefon. W Polsce nie ma zarejestrowanego do przerzedznia jabłoni żadnego preparatu zawierającego etefon. Stosuje się go w fazie podziałów komórkowych (do 6 tygodni po kwitnieniu ). Przy rozmiarze owoców 20-22 mm etefon może jeszcze bardzo dobrze wpływać na opad czerwcowy. Dawkowanie jest zależne od temperatury, przy czym im wyższa temperatura w ciągu dnia, tym mniej etefonu się używa. Poniżej 15⁰C oraz powyżej 25⁰C nie stosuje się etefonu. W temperaturach 15-20⁰C dawkowanie wynosi 300 ml/ha preparatu zawierającego 480g/l etefonu, a w temperaturach 21-25⁰C 200 ml/ha. Oprysk wykonuje się rano. Na silnie rosnących drzewach, działanie etefonu może być zbyt silne. Nie działa on selektywnie, a więc i drzewa o słabym owocowaniu reagują na etefon. Odmiany trudne do przerzedzania, o obfitym owocowaniu w koronie można opryskać etefonem w tej części drzewa, w której owoców jest zbyt dużo. Oczywiście należy wtedy dostosować dawkowanie.
Dodatkową zaletą stosowania etefonu jest wzmocnienie pąków kwiatowych na rok następny. Wadą będzie przyspieszenie dojrzewania i mniejszy rozmiar owoców podczas zbioru.
Przerzedzanie, a odmiany
Niektóre odmiany, takie jak ‘Golden Delicious’, ‘Gala’ i ‘Ligol’ trudno poddają się przerzedzaniu. Poprzez zmieszanie preparatów BA i NAA (kwas 1-naftylooctowy) wzmacnia się efekt przerzedzania. Dodając NAA do BA, liczymy 30-50 ml na ha preparatu zawierającego 10% substancji czynnej. Kwasu 1-naftylooctowego nie stosuje się na odmianach ‘Elstar’ i ‘Red Delicious’ ponieważ osłabia to przerzedzanie i na drzewach pozostaje wiele malutkich owoców (pigmejów).
Przerzedzanie jest koniecznym zabiegiem agrotechnicznym. Do tematu przerzedzania należy podejść bardzo sumiennie, ważne są właściwe warunki pogodowe i poprawna technika opryskiwania. Przerzedzanie chemiczne nie jest tanie, ale jest znacznie tańsze od ręcznego. Niestety nie ma idealnego rozwiązania i często należy łączyć metody, aby osiągnąć zamierzony efekt. Nawet po właściwym zastosowani ATS-u może okazać się konieczne zastosowanie BA lub ręcznej korekty.
Ze środków ochrony roślin należy korzystać z zachowaniem bezpieczeństwa. Przed każdym użyciem przeczytaj informacje zamieszczone w etykiecie i informacje dotyczące produktu. Zwróć uwagę na zwroty wskazujące na rodzaj zagrożenia i przestrzegaj zasad bezpiecznego stosowania produktu wskazanych na etykiecie.
Sporządzane przez nas zalecenia opierają się na aktualnym stanie naszej wiedzy. Jednakże nie ponosimy odpowiedzialności za ich zastosowanie oraz wynikłe z tego konsekwencje. Decyzję o wykonaniu zabiegów agrotechnicznych lub ochrony roślin podejmujecie Państwo na własną odpowiedzialność, biorąc pod uwagę lokalne uwarunkowania występujące w Państwa gospodarstwie.
UWAGA: Niektóre z w/w zaleceń dotyczą ogólnego problemu ochrony w Europie. Niektóre produkty wymienione w tekście nie są dozwolone we wszystkich krajach. Przed ich zastosowaniem należy zapoznać się z zasadami obowiązującymi w danym kraju.
